ประชาธิปไตยไม่มั่นคง ถ้าพลเมืองไม่มีขันติธรรม

ประชาธิปไตยไม่มั่นคง
ถ้าพลเมืองไม่มี “ขันติธรรม”
“คึกฤทธิ์ ปราโมช” เคยวิจารณ์การปกครองระบอบประชาธิปไตยว่า
“ตามประวัติศาสตร์ของโลก ก็ไม่เคยปรากฏว่ามีประเทศใดที่เป็นประชาธิปไตยได้ภายในร้อยปี”
ประชาธิปไตยไทยอายุ 77 ปี มาได้แค่นี้....ก็ดีแล้ว
คิดอย่างนี้แล้วทำให้ปลงตก ！
พลตรี ม.ร.ว คึกฤทธิ์ ปราโมช ท่านเขียนไว้ในหนังสือ “ฉากญี่ปุ่น” (เขียนเมื่อพ.ศ 2504) ดังนี้ครับ
“สำหรับการเมืองภายในของญี่ปุ่นนั้น ก็ว่ากันว่าเป็นประชาธิปไตย แต่ใจของผมเองเห็นว่าไม่ได้เป็นประชาธิปไตยอะไรหนักหนานัก ยังมีธุอื่น ๆ เจือปนอยู่ในระบอบการปกครองของญี่ปุ่นอีกมาก ถ้าจะเปรียบกับประเทศต่าง ๆ ของฝรั่งที่เป็นประชาธิปไตยแล้ว ญี่ปุ่นก็ยังห่างไกลประชาธิปไตยอยู่มาก เพราะญี่ปุ่นเพิ่งจะรับรู้การปกครองระบอบประชาธิปไตยมายังไม่ถึงร้อยปี และ ตามประวัติของโลกก็ไม่เคยปรากฏว่ามีประเทศใดที่เป็นประชาธิปไตยได้ภายในร้อยปี เพราะประชาธิปไตยนั้นมิได้อยู่ที่เครื่องมือต่าง ๆ แห่งระบอบประชาธิปไตย เช่น รัฐสภาและการเลือกตั้งเท่านั้น แต่อยู่ที่จิตใจของคนทั้งประเทศเป็นสำคัญ
ลัทธิประชาธิปไตยคือลัทธิแห่งขันติธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งได้แก่ความอดทนในความคิดเห็นของผู้อื่นที่ไม่ตรงต่อความคิดเห็นของตน เสรีภาพต่าง ๆ นั้นอาจมีได้ในระบอบการปกครองแทบทุกชนิด แม้ในระบอบการปกครองแบบที่เด็ดขาดที่สุด แต่ประเทศใดที่ผู้คนยังขาด ‘ขันติธรรม’ แล้ว ประชาธิปไตยจะเกิดขึ้นได้ยากที่สุด หรือพูดง่าย ๆ ว่าไม่ได้เลย ประชาธิปไตยนั้นต้องมีแพ้มีชนะในทางการมเอง หากผู้แพ้ขาดขันติธรรมอดทนต่อการพ่ายแพ้ไม่ได้ ประชาธิปไตยก้ไม่เกิด หรือหากผู้ชนะนั้นจาดขันติธรรมอดทนต่อชัยชนะรวมทั้งอำนาจวาสนาซึ่งจะติดตามมานั้นไม่ได้ ประชาธิปไตยก็จะยังไม่เกิดเช่นเดียวกัน
พิจารณาเหตุการณ์ทางการเมืองของญี่ปุ่นทุกวันนี้แล้ว ก็จะเห็นว่าญี่ปุ่นยังขาดขันติธรรมอยู่เป็นอย่างยิ่ง นับตั้งแต่เสร็จสงครามเป็นต้นมา พรรคการเมืองฝ่ายขวาเป็นผู้ได้รับชัยชนะในการเลือกตั้งทุกครั้ง แสดงว่าประชาชนชาวญี่ปุ่นส่วนมากยังนิยมในความคิดเห็นทางการเมืองของพรรคฝ่ายขวา พรรคฝ่ายซ้ายคือพรรคโซเชียลลิสต์ของญี่ปุ่นนั้นแพ้เลือกตั้งทุกครั้งตลอดมา เป็นพรรคการเมืองที่ได้รับความนิยมจากชนส่วนน้อย แต่ความวุ่นวายต่าง ๆ ขนาดเข้าขั้นจลาจลในเมืองญี่ปุ่นนั้นเกิดจากพรรคการเมืองฝ่ายซ้ายทั้งสิ้น การเดินขบวนประท้วงรัฐบาลอย่างรุนแรง การต่อสู้กับเจ้าหน้าที่ตำรวจตามถนนหนทางตลอดจนการชกต่อยกันในรัฐสภาเป็นเรื่องที่พรรคฝ่ายซ้ายเป็นผู้ทำขึ้น เพราะพรรคฝ่ายซ้ายซึ่งเป็นผู้แพ้ในการเลือกตั้งนั้นขาดขันติธรรม แพ้เลือกตั้งแต่คนไม่แพ้ จึงก่อความรุนแรงวุ่นวายขึ้นต่าง ๆ เวรนั้นย่อมก่อเวรตอบเป็นหลักธรรมดา เมื่อฝ่ายหนึ่งใช้ความรุนแรงขึ้นมา อีกฝ่ายหนึ่งก็ย่อมจะรุนแรงตอบ หัวหน้าพรรคโซเชียลลิสต์ญี่ปุ่นถูกนักเรียนวัยรุ่นซึ่งมีหัวการเมืองเป็นขวาจัด วิ่งเข้าไปแทงตายกลางเวทีขณะกำลังปราศรัยหาเสียงเลือกตั้งต่อหน้าประชาชนนับหมื่น การก้าวหน้าในทางลัทธิความคิดเห็นทางการเมืองอย่างรุนแรงนั้น ย่อมเกิดปฏิกิริยาอย่างรุนแรงหรือการถอยหลังอย่างรุนแรงเช่นเดียวกัน
ลัทธิการเมืองขวาจัดและชาตินิยมอย่างรุนแรงเคยมีอยู่ในญี่ปุ่นเมื่อก่อนสงคราม เมื่อเสร็จสงครามแล้วก็สลบไป แต่ขณะนี้เริ่มจะกลับมีชีวิตและเพิ่มความรุนแรงขึ้นใหม่ มิใช่เพราะตนเองแต่เพราะฝ่ายซ้ายเป็นเหตุ ตำรวจญี่ปุ่นเมื่อก่อนสงครามนั้นเคยบังคับบัญชาประชาชนราวนายกับบ่าว ถึงกับตบตีเอาได้กลางถนนหนทาง ประชาชนก็เคยกลัวเกรง เสร็จสงครามแล้วตำรวจญี่ปุ่นได้ปฏิวัติตนเองให้เป็นตำรวจประชาธิปไตย รักษาความสงบด้วยกิริยาวาจาอันสุภาพ ไม่ใช้อำนาจ แต่ก็ถูกพวกเดินขบวนหรือก่อการจลาจลฝ่ายซ้ายเข้ารุกรานเอาบ่อย ๆ ตำรวจญี่ปุ่นก็จำต้องเริ่มรุนแรงบ้าง และเมื่อเริ่มรุนแรงเข้าแล้ว อีกหน่อยก็อาจจะกลับไปใช้อำนาจอย่างเดิม ถึงอย่างไรพรรคากรเมืองฝ่ายขวาก็เป็นรัฐบาล และตำรวจก็เป็นเจ้าหน้าที่รัฐบาล เมื่อทั้งสองฝ่ายนี้รุนแรงขาดขันติธรรมขึ้นมาแล้ว ประชาธิปไตยก็จะต้องถอยไปไกล
ที่ผมพูดมาทั้งหมดนี้ เป็นสภาพการเมืองของญี่ปุ่น แต่ดู ๆ ไปแล้ก็เห็นว่าเป็นจริงในประเทศอื่น ๆ ในเอเชียหลายประเทศ ในเมืองฝรั่งที่เขาเป้นประชาธิปไตยยั้ย เขาปล่อยเสรีให้เป็นคอมมิวนสิต์กันก็ได้ ไม่มีใครเดือดร้อน เพราะทุกฝ่ายรวมทั้งคอมมิวนิสต์เองนั้นด้วย มีขันติธรรมเข้าหากัน แต่ในประเทศแถบเรานี้ปล่อยเข้าก็จะต้องวุ่นวาย เพราะความขาดขันติธรรมของชยส่วนน้อยดั่งที่เป็นในประเทศญี่ปุ่น ทางไปสู่ประชาธิปไตยนั้นจะมีมาได้อย่างไรเป็นเรื่องเกินปัญญาผมที่จะนึกได้”
ประชาธิปไตยไทยกำลังตกอยู่ในอันตราย เพราะผู้คนจำนวนไม่น้อย ละทิ้ง “โลกปาลธรรม” อันได้แก่ หิริโอตตัปปะ -ความละอายและเกรงกลัวต่อบาป
ความวุ่นวายจลาจลอาจเกิดขึ้นได้ ถ้าผู้คนขาด “ขันติธรรม”
ประชาธิปไตยจะอยู่ได้ผู้คนต้องมีธรรม
ถ้าปราศจากธรรม ประชาธิปไตยก็พัง